آفات مهم غلات

سن گندم (کاسه پشتک ورامينی)

Scutelleridae

معرفي: یکی از آفات مهم گندم و جو است و جزء آفات عمومی می باشد.

مناطق مهم انتشار در کشور: اغلب مناطق گندم کاری کشور

خسارت:

1-سن مادر: سنهای زمستان گذران می باشند(نر یا ماده) که ارتفاعات زمستان گذران خود را ترک نموده و در بهار به مزارع گندم و جو ریزش می نمایند.

2-پوره ها: پوره هاي سن اول و دوم تغذیه چندانی نداشته ولی از سن سوم به بعد تغذیه آنها رو به افزایش گذاشته و در سن 4و 5 به حداکثر خود می رسند.

3-سن های نسل بهاره:این حشرات که همان سن هاي بالغ نسل جدید می باشند براي ادامه رشد و بدست آوردن قدرت پرواز به محلهای تابستانه و زمستانه خود احتیاج به تغذیه از دانه های سفت و آماده برداشت گندم دارند. چنانچه تراکم پوره ها در متر مربع به بیشتر از 5عدد پوره برسد مبارزه بر علیه سن گندم ضروری است.

خسارت در رابطه با گياه ميزبان:

-1خسارت سن در مرحله پنجه زنی به تشکیل ساقه یا ابتداي تشکیل خوشه:در این مرحله حشرات نر یا ماده زمستان گذران از شیره برگ،شیره جوانه مرکزی،شیره ساقه جوان (قبل از ظهور خوشه با ابتدای تشکیل خوشه) مکیده و خوشه را خشک می نماید.این گونه خسارت خسارت کمی نام دارد و در نهایت خوشه تشکیل نمی شود.

2-خسارت در مرحله گل دادن و ابتدای تشکیل دانه:در این مرحله از رشد حشرات کامل زمستان گذران و پورهای سنین پایین خسارت زده می شود که یا شیره ساقه را می مکد و خوشه می خشکد و یاپوره های سنین 2و 3 از خوشه گندم و جو در مرحله گلدهی تغذیه و در نهایت دانه پوک می شود.

3-خسارت در مرحله شیری و خمیری شدن دانه تا رسیدن گندم:در این مرحله سن های بالدار و پوره ها فقط از دانه تغذیه می کنند و به هیچ عنوان ساقه را نمی مکند.در این مرحله خسارت کیفی بیشتر مد نظر است چون سنها آنزیمهایی را براي “اینترولیز” پروتئینهای دانه گندم وارد دانه گندم می کنند که این آنزیم ها در داخل دانه باقی می مانند و در نهایت کیفیت خمیری آرد پایین آورده و اصطلاحاً خمیر ور نمی آید.

زيست شناسی:

زمستان را بصورت حشره کامل زیر پای بوته هاي گون یا Astrogalusو درمنه Artemesiaحالت دیاپوز می گذرانند.در بهار وقتی دما به 20درجه سانتی گراد می رسد سنها از اماکن زمستهنه خارج و بطور دسته جمعی پرواز می کنند.پرواز سنها معمولاً در اواخر اسفند و اوایل فروردین ماه شروع و در مناطق سردسیر از اواسط اردیبهشت ماه تا اوایل خردادماه ادامه دارد.در یک مزرعه 2 یا 3بار ممکن سن است ریزش نماید.

معمولاً 4-5روز بعد از ریزش،جفتگیری کرده و 5روز بعد تخمریزی می کنند.تخمها 2-3ردیفی در دسته های 14عددی در زیر برگها قرار داده می شوند.دوره جینی تخم 1-2هفته طول می کشد سپس پوره ها خارج می شوند و سپس حشرات کامل نسل بهاره ظاهر می شوند.حشرات کامل نسل بهاره پس از ذخیره چربی مورد نیازبدن خود برای تابستان گذرانی به ارتفاعات شمالی می روند.سنها پس از ریزش اولین بارندگی های از ارتفاعات شمالی به دامنه های جنوبی می روند و در زیر بوته های گون و درمنه زمستان گذرانی می کنند.

مبارزه:

1-مبارزه بیولوژیک:

7گونه زنبور پارازیتوئید تخم از خانواده Hym:Scelionidae

2-مبارزه زراعی:

• کشت زود در پاییز(هراکشت) و برداشت سریع در آخر بها

• کشت واریته های زودرس

  •برداشت دو مرحله اس محصول بدین صورت که در مرحله خمیری خوشه ها را درو می کنند و با تسریع در خشک کردن آنها چند روز بعد اقدام به کوبیدن آنها می کنند.

• کشت جو در مناطق سن خیز زودتر از گندم برداشت می شوند.

30مبارزه شيميايي:

1-فنیتروتیون %Ec 50و 1لیتر در هکتار

2- فنتیون Ec 50% و 1،2 -1

3-تري کلروفن %Sp 80و 1،2کیلو گرم درهکتار

4-دلتا مترین% EC 2.5و 300سی سی در هکتار

(col.: Carabidae( Zabrus tenebrioides سوسک سياه گندم

معرفی آفت

لاروها از برگ و حشرات کامل از گل و دانه ها در مرحله شیری تغذیه می نمایند. خسارت لارو روی جوانه های گندم مشاهده می شود که در اثر آن برگها روی زمین می خوابند. خسارت این آفت بصورت لکه ای در مزرعه دیده می شود و حشرات کامل روز گندمهای شیری از قاعده دانه شروع به تغذیه می کنند. آفت درتمام مناطق کشور به ویژه گلستان، مغان، لرستان، آذربایجان، فارس، کرمانشاه و ایلام گسترش دارد.

زيست شناسی

زمستان را به صورت لارو در زیر خاک به سر می برد. در اوائل بهار از برگهاي ضعیف غلاتی که تازه سبز شده اند تغذیه می کنند. حشرات کامل در اواخر بهار و اوائل تابستان هنگامی که دانه هاي غلات شیری شده اند شروع به تغذیه می کنند. سپس جفت گیري و حشره ماده تخمها را تا عمق 18سانتی متری به صورت تک تک یا در دسته هاي 3-5عددي در خاک می گذارد. هر حشره ماده 40-80عدد تخم می گذارد. دوره جنینین تخم 8-17روز و 3سن لاروي دارد. لارو به صورت سن 1یا 2و به ندرت به صورت سن 3زمستان گذرانی می کند. این حشره دیا پوز حقیقی ندارد ولی فعالیت تغذیه اي آن در فصل سرد نقصان می یابد. طول دوره لاروی حدود 86روز و لارو در طول روز در دالانهای زیرزمین استراحت نموده و شبها برای تغذیه خارج می شود. ابتدا از پارانشیم خورده و رگبرگ را به جا می گذارد. علاوه بر غلات از گرامینه های وحشی نیز تغذیه می کند. شفیره در لانه های لاروی در خاک تشکیل می شود. دوره شفیرگی حدود 18روز و 1نسل در سال دارد.

کنترل شيميايی:

1- دیازینون % G 5و- 40-30کیلوگرم در هکتار به محض دیدن اولین خسارت

2- دیازینون % EC 60و 1لیتر در هکتار به محض دیدن اولین خسارت

3- کارباریل % WP 85و 3-3.5کیلوگرم در هکتار به محض دیدن اولین خسارت

4- فوزالن % EC 35و 1.5-2لیتر در هکتار به محض دیدن اولین خسارت

5- کلرپیریفوس % EC 40.8و 1.5-2لیتر در هکتار به محض دیدن اولین خسارت

6- کنترل زراعی:تناوب زراعی-انجام شخم و دیسک پس از برداشت

Cereal leaf minerمينوز برگ غلات

Syringopais temperatella

(lep.: Elachistidae)

معرفي آفت

به نامهای دفک، شعله، کرف معروف است

یکی از آفات گیاهان زراعی گرامینه نظیر گندم، جو، یولاف و برخی از علفهای هرز این خانواده می باشد. همچنین از علفهای هرز خانواده Malvaceaeو Compositaeنیز تغذیه می نماید. لارو این آفت از بین دو اپیدرم فوقانی و تحتانی تغذیه نموده و فضولات خود را به جا می گذارد که این فضولات قهوه ای و سپس سیاهرنگ می گردد. به نامهاي محلی دفک، شعله، کرف معروف است و در کشورهای عربی به آن دودی می گویند. آفت در فارس، ایلام، لرستان، کرمانشاه، بوشهر، گلستان، خوزستان و کهکیلویه شایع است.

زيست شناسی:

زمستان را به صورت لاروهاي سنین دوم به بعد در داخل برگهاي غلات و علفهای هرز میزبان سپری می کند. در اواخر اسفند و اوائل فروردین لاروها از برگ خارج در اعماق 0/5-1سانتی متری خاک با تشکیل پیله سفید رنگ تبدیل به شفیره می شوند. دوره شفیرگی حدود 2هفته، سپس حشرات کامل ظاهر می شوند. طول عمر حشرات کامل حدود 3 هفته می باشد. حشرات کامل پس از 1-2روز تغذیه از شهد گلها و گیاهان مرتعی جفت گیری و تخم ریزی می کنند. تخمها دسته اي به تعداد 29-56عدد در پای بوته ها، در بین درزها و شکاف خاک گذاشته می شود. دوره جنینی تخم 10-12روز. سپس لاروهای تئونات وارد خاک شده و در درون خاک حجره گلی را تشکیل می دهد و تمام طول دوران گرم بهار و تابستان را به حالت دیاپوز سپری می کنند. از اوائل آذر یا زودتر بعد از ریزش اولین بارنهای پائیزی یا اولین آبیاری در مزارع آبی لاروها به تدریج از حالت دیاپوز خارج و فعال شده، از بوته ها بالا رفته خود را به نوک برگ رسانده وارد پارانشیم میانی برگ می شوند. لاروها پس از رشد کامل وارد خاک شده و تبدیل به شفیره می شود. بنابراین 1نسل در سال دارد.

کنترل

زراعی :

1-تناوب زراعی

2-شخم تابستانه بعد از برداشت محصول.

3-آتش زدن کاه و کلش مزارع (تقریباً هر 4سال یکبار کافی است).

4-چرای سبز مزارع آلوده

شيميايی  

دیازینون % 1 ،EC 60لیتر در هکتار ، در اوایل پنجه زنی ، 1نوبت

معرفي آفت

علاوه بر گندم، جو، چاودار و یولاف را نیز مورد حمله قرار می دهد. لارو این آفت در داخل ساقه گیاهان میزبان شده و از بافت داخلی ساقه تغذیه می کند و مانع رسیدن شیره گیاه به خوشه شده و دانه ها پوک و سبک می گردند. (بنابراین خوشه سبک است و صاف می ایستد در صورتی که خوشه سالم سنگین است و خمیده. یکی از راههای تشخیص، صاف ایستادن خوشه به دلیل سبکی است.)

زيست شناسی:

یک نسل در سال داشته و زمستان را به صورت لارو در داخل پیله در درون طوقه گندم و جو به حالت دیاپوز سپري می کند. از اواخر اسفند یا اوایل فروردین در صورت مناسب بودن شرایط محیطی مخصوصاً رطوبت خاک لاروها در همان محل تبدیل به شفیره شده و حشرات کامل از اواخر فروردین ماه در مزارع غلات ظاهر می شوند. در صورتی که شرایط مساعد نباشد لاروها به همان صورت تا بهار سال بعد باقی می ماند (برخی 1نسل را در 2سال طی می کنند اگر رطوبت خاک کافی نباشد.) حداکثر جمیت حشرات کامل در اردیبهشت ماه ظاهر می شود. حشرات کامل بعد از تغذیه از نوش گلها به ویژه گلهاي ازمک و خردل وحشی، جفت گیری و حشره ماده با تخم ریزخود بصورت انفرادی در داخل ساقه گندم تخم ریزی می نماید. در هنگام تخم گذاری معمولاً گندم در مرحله ساقه رفتن و در مزارع زود کاشت در حال خوشه رفتن است. به طور کلی مزارع زود کاشت و ارقام زود رس ترجیح داده می شوند.

تخم در داخل میانگره هاي بالائی ساقه قرار داده می شود. (لارو اگر در وسط باشد تغذیه ناکافی دارد ولی در بالا تغذیه کافی دارد.) دوره جنینی 8-12روز سپس لاروها به طرف پائین ساقه شروع به فعالیت می کنند. دوره لاروي 25-30روز و در این زمان لارو خود را به محل طوقه در داخل خاک رسانده و قسمتی از جدار طوقه را به صورت دایره جویده و نازک می کند و سپس مواد جدا شده را به ترشحات بزاقی مخلوط و درپوش محکمی برای لانه خود به وجود می آورد و پس از تنیدن پیله نازک حدود 8-9ماه از سال را (تابستان، پائیز، زمستان) به صورت دیاپوز سپری می کند. اواخر اسفند یا اوایل فروردین لارو تبدیل به شفیره شده. دوره شفیرگی 20-25روز، سپس حشرات کامل همزمان با مرحله ساقه رفتن و شروع مرحله خوشه رفتن گندم ظاهر می گردند.

کنترل:

1-شخم عمیق یا سطحی و زیر رو رو کردن کلشهاي آلوده.

2-سوزاندن بقایاي گیاهی.

3-تناوب زراعی.

4-تغییر تاریخ کشت چون این حشره بیشتر گندمهاي زمستانه و زودرس را مورد حمله قرار می دهد. با کشت ارقام دیررس می توان از میزان خسارت آفت کاست.

5-رقم گندم آزادي و رقم جو و الفجر نسبت به این آفت تا حدودي مقاومند.

6-کود و تقویت گندم باعث دوام و ایستادگی ساقه می شود و قدرت تحمل گندم را در مقابل آفت را زیاد می کند.

(Diuraphis noxia (Mord شته روسی گندم

این شته ها منحصراً روي غلات منجمله گندم هستند. در ایران فرم جنسی جمع آوي نشده و احتمالاً بصورت بکرزائی تولید مثل می کنند. معمولاً خوشه هاي گندم و جوي آلوده خمیده می شوند. در شیراز ناقل بیماري نوار زرد گندم وجود دارد (ایزدپناه، .)1361 برگ انتهائی گیاهان آلوده برنگ زرد و سفید درآمده خشک می شود. در مراحل ابتدائی الودگی لبه برگها در امتداد طولی خود لوله می شوند. گاهی فاصله برگها کم شده ساقه بد شکل می شود. می تواند ناقل بیماري موزائیک جو نیز باشد.

این حشره ضمن تغذیه از قسمت عمقی بافت برگ و مکیدن شیره گیاهی برگ ها را به صورت لوله ای در می آورد، به همراه بزاق خود توکسیتی به داخل گیاه تزریق می کند که موجب کاهش ظرفیت فتوسنتز و در نتیجه آسیب غشای کلروپلاست ها می شود. به همین دلیل مبارزه با این شته به وسیله سموم تماسی، در عمل با مشکل مواجه می شود. ولی سموم سیستمیک مؤثر هستند. دشمنان طبیعی این آفت قادر به یافتن شته ها در داخل برگ های لوله شده نیستند بنابراین یکی از بهترین راه های کنترل این آفت استفاده از ارقام مقاوم است.

کنترل شيميايي:

1-اکسی دیمتون متیل % EC25و 1.5لیتردر هکتار ، اوایل ظهور سنبله ها ، 1نوبت

2-دیمتوآت %EC40و 1.5لیتردر هکتار ، اوایل ظهور سنبله ها ، 1نوبت

3-پریمیکارپ % WP50و 1-0.5کیلو گرم در هکتار ، اوایل ظهور سنبله ها ، 1نوبت

4-تیومتون % E25و 1لیتر در هکتار ، اوایل ظهور سنبله ها ، 1نوبت

5-مالاتیون % EC75و 2.5لیتر در هکتار ، اوایل ظهور سنبله ها ، 1نوبت